Veraarden is een nieuwe – in Nederland nog niet toegestane – vorm van lijkbezorging waarbij een lichaam van een overledene composteert tot voedzame aarde. Het wordt daarom ook humaan composteren genoemd. Veraarden kan op verschillende manieren, maar de meest toegepaste methode (in Amerika en Duitsland) is dat het lichaam in een afgesloten cocon wordt gelegd met daarin een organisch mengsel van bijvoorbeeld houtsnippers, hooi, stro en luzerne, waarin van nature micro-organismen huizen die het lichaam in een aantal weken tijd doen verteren. Na voltooiing van het veraardingsproces worden de botten fijngemalen en vermengd met de aarde. Deze aarde is dan rijk aan nutriënten en kan op betekenisvolle plekken worden benut om bomen en planten mee te groeien, zoals in eigen tuin.

Hoe we in Nederland zullen omgaan met de aarde is nog niet bepaald, het is één van de vraagstukken waar Stichting Veraarden zich mee bezighoudt. In Amerika kunnen nabestaanden de aarde mee naar huis nemen om bijvoorbeeld in eigen tuin een boom te planten. Met de overige aarde worden ontboste natuurgebieden herbebost in samenwerking met inheemse gemeenschappen. Dit vormt inspiratie voor Nederland, en daarnaast zijn er ook ideeën voor het in gemeenschap beheren van herinneringstuinen.

Het proces van veraarden duurt een aantal weken, doorgaans vijf tot zeven weken, afhankelijk van de gekozen techniek.

In 2024 heeft het onderzoeksbureau Hedgehog een Life Cycle Analysis uitgevoerd naar verschillende vormen van lijkbezorging: cremeren, begraven, natuurbegraven, resomeren en veraarden. Hieruit blijkt dat veraarden een van de meest milieuvriendelijke vormen van lijkbezorging is. Het rapport is momenteel nog niet openbaar maar een presentatie van de LCA is hier te vinden: https://www.totzover.nl/media/filer_public/98/88/9888f9ea-6189-4161-a2dd-ec956a6497b5/saro_campisano_lca_rapport.pdf

Bij veraarden wordt een lichaam gecomposteerd tot voedzame aarde. Dat gebeurt bovengronds in een afgesloten systeem en duurt doorgaans zo’n 5-7 weken. Daarna kan de ontstane aarde ergens worden bestemd voor bomen en planten. Het is een wezenlijk andere vorm van lichaamsbestemming dan begraven of cremeren. Een belangrijk verschil met (natuur)begraven is dat de ruimte alleen tijdelijk wordt ingenomen, zonder verplichte grafrust van minstens tien jaar. Een ander verschil is dat we met veraarden onderdeel blijven van de natuurlijke cyclus. Veraarden is ontstaan vanuit een regeneratief besef dat ook wij natuur zijn, ook wij zijn een levend systeem dat onderdeel is van een groter levend systeem.

Bij veraarden kan er net als bij andere vormen van lijkbezorging een uitvaart plaatsvinden en verlopen de rituelen en processen gewoon zoals naasten zelf willen: een rituele wassing, opbaring, een rouwkaart, een condoleance, een ceremonie... Net als bij cremeren waarbij je na een bepaalde tijd de as gaat ophalen of bij begraven waarbij je nog een gedenkmonument maakt, zijn er ook bij veraarden momenten waarop een ritueel gevormd kan worden. Een betekenisvol moment is bijvoorbeeld het bestemmen van de aarde.

De huidige Nederlands wet op de lijkbezorging geeft geen mogelijkheid voor veraarden. Er zijn op dit moment nog te weinig wetenschappelijke onderzoeksgegevens beschikbaar om de toelaatbaarheid van veraarden te kunnen beoordelen. Dat concludeerde de Gezondheidsraad in haar adviesrapport van 2 oktober 2025. De aanbeveling is om wetenschappelijk onderzoek in Nederland juridisch mogelijk te gaan maken en om de methode verder te ontwikkelen zodat beoordeling in de toekomst mogelijk is.

» Je vindt het adviesrapport van de Gezondheidsraad hier.

Veraarden is momenteel in veertien staten in Amerika al toegestaan en in één deelstaat in Duitsland. Het is nog niet mogelijk in Nederland en België.

Dit is nog niet bekend. Er is wetenschappelijk onderzoek nodig om veraarden te kunnen laten beoordelen voor wettelijke toelaatbaarheid. Stichting Veraarden zet zich in om veraarden mogelijk te maken in Nederland en wordt hierheen gesteund door fondsen, uitvaartondernemingen en particuliere donateurs.

Op dit moment bestaan er vier vormen van lijkbezorging in de Nederlandse wet:

• (Natuur)begraven

• Cremeren

• Zeemansgraf

• Ter beschikking stellen aan de medische wetenschap

Vormen die wellicht op termijn toegestaan worden:

• Resomeren oftewel alkalische hydrolyse

• Veraarden oftewel humaan composteren

Het materiaal waar het lichaam ingelegd wordt is een mengsel van organisch plantenmateriaal waarin zich van nature micro-organismen bevinden. Meestal wordt een mengsel gebruikt van oa hooi, stro, houtsnippers en luzerne.

Om het proces van humaan composteren zo goed mogelijk te laten verlopen kan het lichaam het best ontkleed in de cabine gelegd worden. Het ontkleed zijn van het lichaam kan voor sommige mensen lastig zijn. Het is daarom een ontwerpvraagstuk waar Stichting Veraarden zich mee bezighoudt. Hoe kunnen we waardig en ritueel passend omgaan met deze naaktheid? Kunnen er omhulsels/waden worden ontwikkeld van organische stoffen die goed afbreken in het composteerproces?

Dit is één van de vragen waar momenteel door onder andere de Universität Leipzig onderzoek naar wordt gedaan. Tijdens het veraardingsproces zoals dat in de VS (o.a. Recompose en Return Home) en Duitsland (Meine Erde) vorm krijgt, ontstaat een warmte van meer dan 55 graden Celsius die gedurende langere tijd behouden blijft. Door deze aanhoudende warmte worden geneesmiddelen, antibiotica, chemotherapiemedicijnen en andere gifstoffen afgebroken.

Verder wetenschappelijk onderzoek moet onderbouwen dat deze stoffen afbreken tot veilige niveaus.

Dit is één van de vragen waar momenteel door onder andere de Universität Leipzig onderzoek naar wordt gedaan. Tijdens het veraardingsproces zoals dat in de VS (o.a. Recompose en Return Home) en Duitsland (Meine Erde) vorm krijgt, ontstaat een warmte van meer dan 55 graden Celsius die gedurende langere tijd behouden blijft. Door deze aanhoudende warmte worden ziektekiemen afgebroken.

Verder wetenschappelijk onderzoek moet onderbouwen dat deze stoffen afbreken tot veilige niveaus.

Prothesen en andere nieuw-lichaamseigen materialen worden na het veraardingsproces verwijderd uit de aarde en kunnen worden gerecycled.

Op dit moment zijn er nog geen aanbieders van veraarden in Nederland. Over de omgang met dode huisdieren geeft de overheid op deze pagina adviezen. Zo mag je een huisdier in eigen tuin begraven.

Stichting Veraarden is altijd op zoek naar ambassadeurs en donateurs. Om ambassadeur te worden, kun je bij ons een training volgen. In deze training leer je alles over veraarden en krijg je handvatten om zelf aardige gesprekken over de dood te organiseren in jouw eigen netwerk. Op deze manier geef je voorlichting over veraarden als nieuwe vorm van lijkbezorging en luisteren we naar wensen en behoeften in de samenleving rondom een natuurlijke omgang met de dood. Hier lees je meer over de ambassadeurstrainingen. Je kunt je ook abonneren op onze nieuwsbrief of volgen op social media en dan houden we je op de hoogte.

Met een donatie aan Stichting Veraarden draag je bij aan het mogelijk maken van veraarden in Nederland. Hiermee kunnen wij bijvoorbeeld voorlichtingsmateriaal ontwikkelen, ambassadeursbijeenkomsten organiseren en onderzoek doen. Elke bijdrage is welkom op NL24 TRIO 0320 7667 72 tnv Stichting Veraarden. Je kunt ook een donatie doen via deze link.